Langzaam, heel langzaam dient het voorjaar zich aan. In de nacht vriest het nog, maar als de zon tevoorschijn komt, voelt het even als lente. De vogels lijken meer te fluiten, de hazelaar staat volop in bloei en het is al een uur langer licht dan in december.
Bijna breekt het tuinseizoen weer aan. Als de lente straks echt gearriveerd is, kun je weer plannen maken en planten kopen. Toch? Nou, niet helemaal… De beste tijd om je tuin aan te planten is namelijk… nu!
Hoe zit dat precies? Vanaf het voorjaar staan bomen en struiken weer volop in blad. Via die bladeren verdampen ze dan heel wat water. Dat gebeurt vanzelf: doordat het water verdampt door de bladeren, wordt het automatisch aangezogen vanaf de wortels. Op die manier kunnen voedingsstoffen door de plant vervoerd worden zonder dat het energie kost. Bovendien houdt de plant zichzelf koel door de verdamping van water.
Maar het betekent ook dat planten een constante aanvoer van water nodig hebben. Het omplanten van planten die vol in blad staan is daarom geen goed idee. De plantenwortels moeten na die verplaatsing herstellen en opnieuw contact maken met de omringende grond om voldoende water te kunnen opnemen. Vandaar dat de citroenmelisse die je midden in de zomer verplaatst binnen twee minuten zijn bladeren laat hangen en kort daarna plat op de grond ligt.
Er is oplossing bedacht voor dit probleem: potgoed. Door bomen en struiken in potten te kweken, houden ze altijd contact met de aarde in de pot en kunnen ze jaarrond worden aangeplant. Ook in de zomer (met een gietertje water erbij), als de grond niet al te droog is. Maar een plant laten groeien in een pot is voor een kweker meer werk dan een plant grootbrengen in de volle grond. Potgoed is om die reden relatief duur.
De meeste bomen en struiken worden ook verkocht zonder pot, met een kale wortel: wortelgoed. Ze zijn in de volle grond gekweekt en worden uit de grond gehaald wanneer ze hun bladeren in de herfst hebben laten vallen. Pas dan is het gevaar van verdroging geweken. Die bomen en struiken worden verkocht van het (late) najaar tot het begin van het voorjaar. Op het moment dat de nieuwe bladeren tevoorschijn komen, moeten ze in de grond staan. Wortelgoed is goedkoper dan potgoed en kan daarom aantrekkelijker zijn, zeker voor grotere tuinen en voedselbossen.
Niet alle struiken en bomen zijn als wortelgoed te koop. Kleinere en meer bijzondere vruchtstruiken koop je meestal in pot, ook in de winter.
Ook planten uit de kruidlaag van eetbare tuinen en voedselbossen worden vrijwel altijd in potten gekweekt. Deze kunnen jaarrond worden gekocht en geplant. Sommige kruidachtigen verdwijnen in de winter echter helemaal onder de grond en dan lijk je een leeg potje met grond aan te schaffen. Dat is gelukkig maar schijn, want in het voorjaar schieten de kruiden snel uit de grond. Zeker wanneer ze al een tijdje hebben kunnen wennen en wortelen in een nieuwe omgeving.
Wat is dan de beste tijd om de tuin aan te planten? Het najaar en de winter zijn ideaal om bomen en struiken in de tuin te zetten, uit pot of als wortelgoed. Ze hebben dan voldoende tijd om te wortelen en te wennen aan de nieuwe bodem, voordat ze in het voorjaar weer bladeren krijgen. Mocht dan in mei blijken dat die ene struik met lekkere vruchten ontbreekt, kan deze altijd worden bijgeplant vanuit een pot. Eén plant een aantal dagen water geven is altijd makkelijker te regelen dan een complete tuin of voedselbos.
Voor alle aanplantactiviteiten geldt: niet wanneer het vriest en liever niet op de heetste dagen van het jaar.
Denk je erover om je tuin te verrijken met eetbare planten, dan is januari en februari hét moment om je verder te verdiepen in het ontwerp en het plantgoed dat je graag zou willen kopen. Kun je hier wat hulp bij gebruiken, dan staat Tasty Biotope voor je klaar. Met een kort advies, een workshop of complete basiscursus over eetbare tuinen en voedselbossen.
